Natuurrandschalen – werken met spanning, vorm en karakter
Een blog over natuurrandschalen? waarom? Nou gewoon, omdat het ontzettend leuk is om ze te maken en omdat ik soms ontzettend mooie schalen voorbij zie komen, maar ook verschrikkelijk lelijke! En omdat er altijd praktische tips te geven zijn...
Een natuurrandschaal uit een massief stuk hout met de bast er nog aan is superleuk om te maken. Als je scherpe guts soepel door het verse hout glijdt wordt een licht humeurige houtdraaier vanzelf weer vrolijk... En als je ze verkoopt of weggeeft is er gegarandeert een "oooo" of een "aaaa" te horen. Je werkt met hout dat nog leeft, met spanningen, vocht, bast, grillige vormen en onvoorspelbare structuren. Precies dat maakt deze schalen zo bijzonder. Geen enkel stuk is hetzelfde. Hout met uitdagingen: scheuren, barsten en vervormen liggen altijd op de loer.
Tijdens het draaien probeer ik de natuurlijke vorm van het hout zo veel mogelijk te volgen. De rand blijft ruw en organisch, terwijl de binnen- en buitenvorm rustig en strak worden uitgewerkt. Het contrast tussen gecontroleerde vorm en natuurlijke rand maakt een natuurrandschaal boeiend. Als de schaal klaar is zijn er geen draaisporen meer te zien, is de bastrand overal even dik en loopt er één vloeiende curve van de sierlijk kleine voet totaan de hoogste rand van de schaal. Maar op de tijdlijn van mijn sociale media komen ook wel eens andere voorbeelden voorbij...
Mijn voorkeur heeft dus schaal nummer 2. Maar als je het met mij oneens bent dan hoor ik het graag. Over smaak valt immers niet te twisten...
Vers hout en risico’s
Omdat je bij natuurrandschalen vaak met vers hout werkt, zit er nog veel vocht in het hout. Dat vocht wil en moet eruit, en dat gebeurt niet altijd gelijkmatig. Het gevolg: spanningen, scheuren en soms complete breuken. En dat is zonde van al het werk dat er al in zit.
Daarom probeer ik dat droogproces zo veel mogelijk te vertragen en te sturen, in plaats van het hout zijn gang te laten gaan. Dat begint met te zorgen voor een egale wanddikte die glad is geschuurd. En dan gebruik ik vaak het product Esacryl.
Esacryl Aqua
Zodra de vorm van de schaal is gedraaid en grof geschuurd, smeer ik het oppervlak in met Esacryl Aqua. Omdat het op waterbasis is, mengt het zich met het vocht dat al in het verse hout aanwezig is. Tijdens het drogen verhardt het in het hout, waardoor:
- het oppervlak stabieler wordt
- de spanningen rustiger worden verdeeld
- en de kans op scheuren en barsten sterk afneemt
Een bijkomend voordeel is dat het hout na het drogen aanzienlijk makkelijker te schuren is. Vooral bij kwetsbare natuurranden en probleemhout is dat een groot pluspunt.
Voor mij is dit een ideale manier om natuurrandschalen gecontroleerd te laten drogen en af te werken, zonder dat ze hun natuurlijke karakter verliezen.
Waar is Esacryl eigenlijk voor bedoeld?
Revivo Esacryl is oorspronkelijk ontwikkeld als een houtverharder. Het wordt gebruikt om:
- zwak, broos of poreus hout te versterken
- hout te verharden vóór verdere bewerking
- en om de structuur van kwetsbaar materiaal stabieler te maken
Het is een product op waterbasis dat in het hout trekt en daar tijdens het drogen uithardt. In de restauratie en houtbewerking wordt het ingezet om materiaal weer “body” te geven voordat het geschuurd, bewerkt of afgewerkt wordt.
Die eigenschap maakt het ook bijzonder geschikt als hulpmiddel bij het werken met vers hout en natuurranden.
Esacryl óók als afwerking
Na het schuren kan ik ervoor kiezen om nog een tweede en of derde laag aan te brengen. In dat geval gebruik ik het niet alleen als versteviger, maar ook als afwerking. Het hout krijgt dan een mooie, rustige uitstraling die doet denken aan een geoliede finish. Geen dikke laklaag, maar een natuurlijke look die perfect past bij het karakter van een natuurrandschaal.
Let op:
Na volledige droging is Esacryl veilig voor decoratief gebruik en lichte toepassingen zoals fruitschalen. Het is echter niet bedoeld voor intensief contact met nat voedsel en dus niet geschikt voor bijvoorbeeld soepkommen, salades of snijplanken.